Door Gino Verschuere. Verschenen in De Pelgrim nr.156 p.24-28. De Pelgrim is het tijdschrift van het Vlaams Genootschap van Santiago de Compostela
Als je denkt in uitdagingen, mogelijkheden en oplossingen is er heel veel mogelijk in het leven. Dat bewezen zes mensen met een visuele beperking, waaronder ikzelf, en hun zes buddy’s tijdens een trektocht van Cacabelos op de Camino Francés naar Santiago de Compostela (200 km) met de Nederlandse Stichting Anders Bekeken.
Het leven is een ontdekkingsreis!
Ik ben geboren met een visuele beperking. Daardoor kan ik alleen nog wat door de zijkanten van mijn ogen zien, elk jaar een beetje minder. Verder is er alleen maar mist. Toch heb ik er mij nooit door laten tegenhouden om een avontuurlijk leven te leiden. Zo liep ik in 2005 samen met een buddy in twee uur en eenenvijftig minuten de marathon van Rotterdam en was ik twaalf jaar lang alpineski-er. Nog altijd ga ik in de winter graag langlaufen of sneeuwschoen-wandelen. En ook in de zomer trek ik steevast naar de Alpen om te wandelen. In de aflevering ‘Samen bergen verzetten’ uit de podcastreeks Grensverleggers van AS Adventure vertel ik er meer over. Het is trouwens tijdens een van die wandeltochten dat een andere wandelaarster me vertelde over de Camino Anders Bekeken-tocht en dat het idee is ontstaan om eraan deel te nemen.
Wandelen is meditatie
Tijdens een wandeling brengt het gelijkmatige en repetitieve ritme van mijn tred me na verloop van tijd altijd opnieuw in een meditatieve toestand. De rust van de natuur rondom me helpt natuurlijk ook. En omdat ik altijd een buddy nodig heb om te wandelen, komen de diepgaande gesprekken en in zichten dan altijd zeer snel naar boven. Neem daar dan nog eens de (spirituele) betekenis van de camino bij en je begrijpt waarom ik aan deze uitdaging heb deelgenomen. Bovendien zie ik de camino als een soort energielijn waar miljoenen mensen voor ons over gelopen hebben, elk met hun eigen open ‘caminohart’. Dan moet dit toch wel een speciaal effect geven op wie ook op die lijn loopt?
Vrijheid in connectie
De Camino Anders Bekeken, dat zijn zes mensen met een visuele beperking en zes buddy’s. Zes wandelduo’s, elke dag anders samengesteld. En ieder koppel wandelt op zijn eigen tempo. Je zou natuurlijk als slechtziende of blinde wandelaar de hele dag de arm of rugzak van je buddy kunnen vasthouden. Maar dat zou een slecht idee voor je rug zijn. Daarom hebben de ervaren bestuursleden van Stichting Anders Bekeken een prachtig hulpmiddel bedacht. De wandelbeugel is een rechthoekig lichtgewicht handvat dat je aan beide zijden kunt vasthouden: de buddy aan de ene kant en de visueel beperkte persoon aan de andere kant. De buddy kan de wandelbeugel gebruiken als stuur door er kleine bewegingen mee te maken in de richting naar waar de route gaat. Of door de wandelbeugel wat hoger te houden om zo aan te geven dat er een grote steen aankomt. Het is dus een soort signaalgever. En je kan ook kiezen om verder of dichter bij elkaar te lopen of zelfs achter elkaar.
Een zeer flexibel hebbedingetje dus dat je enorm het gevoel geeft dat je alleen aan het wandelen bent en je dus vrij bent. En laat vrijheid nu eenmaal mijn hoogste waarde zijn! Het is dus een fantastisch middel dat ik de rest van mijn leven verder zal gebruiken. Het enige wat je nodig hebt, is blind vertrouwen in je buddy.
Geven is ontvangen
Sinds 2015 organiseert de Stichting Anders Bekeken ieder jaar een ‘Anders Bekeken-camino’. Omdat de plaatsen beperkt en gegeerd zijn, moeten geïnteresseerde deelnemers op voorhand een motivatiebrief insturen. Wie er bij is, wordt zo’n drie maanden voor het vertrek uitgenodigd op een kennismakingsweekend. Vaak blijkt daar dat de meeste buddy’s geen ervaring hebben op het vlak van samenleven met mensen met een visuele beperking. Wat mij dan altijd interesseert, is waarom je als buddy deelneemt? Want de buddy’s dragen toch heel wat verantwoordelijkheid, maar krijgen daar geen vergoeding voor. Integendeel zelfs, de buddy betaalt evenveel als de persoon met een visuele beperking. Je moet dus echt wel gemotiveerd zijn om als buddy mee te gaan en het hart op de juiste plaats hebben.
De meest gehoorde redenen zijn: uit respect, omdat ik voor ware inclusie ben, vanuit gelijkwaardigheid, uit waardering, vanuit empowerment. Dat inspireert mij. En wat misschien de mooiste reden is, is dat je iets kunt geven aan een ander wat jij kunt, maar die ander niet zou kunnen zonder jou. Dit geeft een enorme voldoening en energie. Wat ik niet gehoord heb en waar ik zeer blij om ben, is dat ze het uit medelijden voor ons doen. Met medelijden raken we niet vooruit in het leven. Ik vind dit zelfs een teken van ons als minderwaardig beschouwen. Iedereen kan toch van elkaar leren, elkaar versterken en elkaar inspireren. Iedereen heeft zijn waarde op zijn manier, toch? In ieder geval heb ik heel veel respect voor onze buddy’s, want in onze sterk geïndividualiseerde maatschappij ondervind ik elke dag dat het moeilijk is om buddy’s te vinden voor bijvoorbeeld mijn tandemtochten of culturele en andere uitstappen. Kandidaten mogen zich dus altijd melden!
Mogelijkheid demonstreren om te inspireren, nu!!!
Op de camino leg je voortdurend contacten met mensen van over de hele wereld: Amerika, Australië, Azië … De meeste mensen die ik tegenkwam, zeiden dat ze enorm veel respect voor ons en onze buddy’s hadden, dat we hen inspireerden. En zo heb ik tijdens de tocht mijn persoonlijke levensmissie helder gekregen: ‘Mogelijkheid demonstreren om te inspireren, nu!!!’. Met drie uitroeptekens, want het is nu dat je tot de actie moet overgaan, dat je de eerste stap moet zetten. In tegenstelling tot het blijven steken in woorden of uitspraken als ‘ooit’ en ‘op een dag’. Ik zie mijn beperking als een voorbeeldfunctie om te demonstreren dat heel veel mogelijk is en niet langer als iets waarover je je moet schamen of schuldig moet voelen. Uiteindelijk is de beperking geen keuze, maar de manier waarop je ermee omgaat is dat wel. Schaamte en schuld zouden niet voor de mensen met een beperking moeten zijn, maar voor de mensen die ons uitsluiten. Er is altijd een keuze om een situatie op een andere manier te bekijken.
De weg is belangrijker dan het doel
Voor mij was het de eerste keer dat ik met een rugzak van ongeveer acht kilogram rondtrok, iedere dag op een andere plaats sliep en ondertussen ook nog eens mijn was onderweg moest doen op een basic manier. Omdat we in herbergen sliepen, was het ook elke dag op zoek gaan naar je ontbijt, middag- en avond- maal. En dan zwijg ik nog over het feit dat je elke nacht met twaalf tot wel zestig personen in één ruimte sliep. Met het gesnurk, gehoest en de ‘geurige’ schoenen die daarbij horen. Maar het maakte allemaal deel uit van het avontuur en het behoort tot mijn mooiste herinneringen.
De eerste week hadden we fantastisch weer om de eerste honderd kilometer door de bergen te wandelen. In de bergen voelde ik mij echt in mijn sas. Ook voor wie geen vergezichten meer ziet, is het fantastisch! In de bergen voel je echt je spieren aan het werk. Het op en neer stijgen en dalen is soms spannend door de vele keien en de smalle paden. Het samen bereiken van een top geeft ook altijd veel voldoening. Er is dus meer dan het visuele zintuig alleen.
De tweede week liepen we door een landschap dat aan de Belgische Ardennen deed denken, maar dan met de heerlijke geur van eucalyptus-bomen erbij. Qua weer was dit eerder een wisselvallige week en op onze voorlaatste dag viel de regen met bakken uit de lucht. Omdat het bijna allemaal grindwegen zijn, was het al heel snel ploeteren door modder en water dat tot boven onze enkels reikte. We dachten terug aan onze kindertijd en zagen het water als een speeltuin. Het was zalig!
Met onze rugzak vol nieuwe ervaringen kwamen we uiteindelijk op 20 oktober allemaal samen aan in Santiago de Compostela. Uiteraard werd dit gevierd. Toen we in de kathedraal de pelgrimsmis van 12 uur bijwoonden, hadden we nog extra geluk. Een groep Zuid-Koreanen, die ook juist aangekomen was, had betaald voor de botafumeiro, het ritueel met het enorme wierrookvat. De krachtige orgelmuziek, de prachtige zang en de zeer sterke wierrookgeur bij deze ceremonie maakten er een totaalbeleving van. En uiteraard haalden we de dag erna onze welverdiende compostela af en brachten we nog een bezoek aan de Huiskamer van de Lage Landen, waar we hartelijk ontvangen werden.
The Camino did provide
Onderweg werden we overal zeer hartelijk ontvangen in de herbergen. Maar de caminomentaliteit stopt niet in Santiago de Compostela. Toen we op Schiphol landden, begeleidde een buddy mij nog naar het station waar ik mijn trein naar België moest halen. Er was nog maar één trein die avond. Er mocht dus niets mislopen. Gelukkig koppelde mijn buddy in Schiphol mij nog snel aan een Belgische dame die ook dezelfde trein wilde nemen. De dame bleek als airhostess op privéjets te werken en al snel waren we honderduit met mekaar aan het praten. Daardoor hadden we niet gemerkt dat onze trein na de halte in Rotterdam terug naar Schiphol reed. Hadden ze dit niet gemeld op de trein of waren we te druk in gesprek? In ieder geval, daar stonden we dan terug, om 23 uur ’s avonds op de luchthaven in Schiphol. Gelukkig had de airhostess een caminohart en mocht ik op kosten van haar firma mee met de taxi naar Antwerpen, waarna een andere taxi mij om 2 uur ‘s nachts aan mijn appartement in Kortrijk afzette. En oh ja, de vriend van de airhostess bleek ook nog eens een topdokter in de oogchirurgie te zijn. Ze gaf me zijn contactgegevens met haar groeten. Toeval bestaat niet. Eind goed al goed dus
The sky is the limit
Voor wie mij een beetje kent, weet natuurlijk dat dit niet mijn laatste avontuur zal zijn. Ik heb namelijk al concrete plannen om in oktober 2024 mijn vijftigste verjaardag te vieren tijdens een trektocht in de Himalaya. De contacten in Nepal zijn al gelegd en ik heb al een buddy gevonden uit Nederland. Het zal dus weer niet bij woorden blijven. Ik leef dan ook met overtuigingen: het leven is een ontdekkingsreis, out of the box is my box, vooruit is de weg, leef je potentieel, geloof in je eigen kunnen en laat je niet beperken door de beperkende overtuigingen van anderen.
